Η ψυχολογική πίεση των αθλητών από τους προπονητές. Ποια είναι η σωστή συμπεριφορά και ποιος ο ρόλος της οικογένειας

Της Φρόσως Πατσού
M.Sc. Ψυχολόγος – Αθλητική Ψυχολόγος Επιστημονική Συνεργάτιδα Εθνικής Ομάδας Στίβου
Τηλ.: 6982.89.28.32
idealpsychology.gr

Ο προπονητής είναι ένας από τους «σημαντικούς άλλους» στη ζωή κάθε αθλητή. Η συμπεριφορά του καταρχήν, ανεξάρτητα από την ηλικία του αθλητή, πρέπει να είναι συμπεριφορά παιδαγωγού.

Το να μειώνει έναν αθλητή/μια αθλήτρια για το λάθος του ή την κακή του απόδοση, χαρακτηρίζοντας τον ως ανόητο, άχρηστο, ατάλαντο ή οτιδήποτε άλλο, καταφέρνει μόνο να συρρικνώσει την αυτοεκτίμηση του και φυσικά να τον οδηγήσει σε ακόμη χειρότερη απόδοση την επόμενη φορά και φόβο για το επερχόμενο λάθος.
Ο ρόλος του προπονητή είναι να βρίσκεται κοντά στον αθλητή, να του εξηγεί το λάθος και να τον προτρέπει να βρει λύσεις και τρόπους, ώστε να μην επαναλαμβάνει κακές εμφανίσεις.

Η κριτική του πρέπει να είναι τέτοια που να ωθεί τον αθλητή να γίνει καλύτερος και να του δημιουργεί κίνητρο για την επόμενη φορά. Όλα αυτά γίνονται ακόμη πιο επιτακτική ανάγκη, όταν μιλάμε για μικρότερης ηλικίας αθλητές και αθλήτριες.
Τόσο στην ήττα όσο και στη νίκη η συμπεριφορά του προπονητή πρέπει να είναι τέτοια, ώστε να δημιουργεί τις προϋποθέσεις εκείνες για μια καλύτερη επόμενη φορά. Η υπερβολική έμφαση στην ήττα ή στη νίκη μόνο άγχος και πίεση μπορεί να φέρει στους αθλητές.
Κάθε κακό αποτέλεσμα αν ερμηνευθεί σωστά από τον προπονητή προς τον αθλητή και τεθούν οι κατάλληλοι στόχοι, μόνο θετικό κίνητρο μπορεί να αποτελέσει για το μέλλον.

Ο προπονητής πρέπει να δίνει κίνητρα για προσπάθεια και επιμονή. Ο ρόλος του, εκτός από τη φυσική κατάσταση και την αγωνιστική τακτική, είναι να μάθει και να εμπνεύσει στους αθλητές του την αγάπη και το πάθος γι’ αυτό που κάνουν και να καταλάβουν ότι τα οφέλη που αποκομίζουν δεν είναι μόνο δόξα και χρήματα, ιδιαίτερα για τα πιο λαοφιλή αθλήματα, αλλά ήθος και πρότυπο για τους νεότερους.

Τα αποτελέσματα της πίεσης των αθλητών

Ο αθλητισμός είναι κάτι τελείως διαφορετικό από τον πρωταθλητισμό. Πρωταθλητισμός χωρίς πίεση δεν υφίσταται. Χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι η πίεση αυτή πρέπει να είναι προσβολές και υποτιμητικά σχόλια.
Η πίεση αναφέρεται στην προσπάθεια του προπονητή να «βγάλει» από τον αθλητή του τον καλύτερο του εαυτό. Αυτό μπορεί λοιπόν να σημαίνει πίεση για αυξανόμενη προσπάθεια παραπάνω από εκεί που αντέχει. Να σπάσει δηλαδή, τις κόκκινες γραμμές του.
Αυτή όμως είναι μια θετική πίεση που στο τέλος ο αθλητής τη λαμβάνει ως κινητήριο δύναμη και χαίρεται τελικά που τα κατάφερε.

Ωστόσο, όταν συμβαίνει το αντίθετο, πίεση δηλαδή άνευ όρων και ορίων, πίεση που έχει να κάνει με την υποτίμηση της προσωπικότητας του αθλητή και πίεση για συνεχείς νίκες και έξω από τις ανθρώπινες δυνατότητες, τότε μόνο αρνητικό αντίκτυπο μπορεί να έχει στη ζωή του αθλητή.
Η κατάληξη είναι η κακή ψυχολογία ακόμη και στα καλά αποτελέσματα και δυστυχισμένοι αθλητές, χωρίς καμία ευχαρίστηση γι’ αυτό που κάνουν.

Ένας αθλητής που έχει πιεστεί με λάθος τρόπο, δεν περνάει άσχημα μόνο μέσα στο στάδιο αλλά και έξω από αυτό. Όπως αναφέραμε και στην αρχή ο προπονητής είναι πολύ σημαντικό πρόσωπο στη ζωή του.
Κατά συνέπεια αν η σχέση αυτή και η συμπεριφορά προς το πρόσωπο του αθλητή δεν είναι η πρέπουσα δεν θα ήταν καθόλου παράξενο η αναπαραγωγή αυτής της συμπεριφοράς από τον αθλητή πια, προς τον κοινωνικό του περίγυρο αργά ή γρήγορα.
Μιλάμε λοιπόν, για δύσκολη κοινωνική ζωή και αρνητικές σχέσεις.

Η αντίδραση του αθλητή και ο ρόλος των γονιών

Οι νεαροί αθλητές δεν θα πρέπει να έχουν δεύτερες σκέψεις στο να αναφέρουν άσχημες συμπεριφορές του προπονητή με τον φόβο της απόρριψης τους από την ομάδα.
Από την άλλη μεριά, παρατηρούμε ότι υπάρχουν γονείς, οι οποίοι είναι υπερπροστατευτικοί και σκέφτονται ότι θα πρέπει να προστατεύσουν ανά πάσα το παιδί τους μη τυχόν και στεναχωρηθεί από μια παρατήρηση του προπονητή ακόμη και όταν αυτή γίνεται με σωστό τρόπο.

Ο ρόλος των γονέων είναι να βοηθήσουν το παιδί τους να διαμορφώσει μια τέτοια προσωπικότητα που αφενός μεν να γνωρίζει ποιες είναι οι επιτρεπτές και οι μη επιτρεπτές συμπεριφορές από έναν προπονητή.
Πότε πρέπει να αναφέρει περιστατικά που ξεφεύγουν από μια σωστή παιδαγωγική συμπεριφορά και αφετέρου να είναι ικανά, ανάλογα με την ηλικία τους να προστατεύουν και να υπερασπίζουν τον εαυτό τους από άδικες και κακές συμπεριφορές τρίτων.
Το κυριότερο να μην φοβούνται ότι αν αναφέρουν μια ανάρμοστη συμπεριφορά θα κινδυνεύσουν να αποκλειστούν από την ομάδα. Είναι προτιμότερο να συμβεί αυτό και να πάνε κάπου αλλού παρά να βιώνουν τη συναισθηματική κακοποίηση που μόνο αρνητικά αποτελέσματα έχει.

Διαβάστε επίσης: Μαρία Σάκκαρη. Το success story της νεαρής τενίστριας. Είναι κόρη και εγγονή πρωταθλητών.